Ronde spenen zorgen ‘voor meer kaakafwijkingen en spraakgebrek bij kinderen’

Welke baby, dreumes of peuter loopt er tegenwoordig niet rond met een ronde speen? De kleurrijke speentjes in ronde vorm zijn enorm populair in binnen- en buitenland. Helaas blijken deze ronde spenen alleen niet zo goed te zijn. Zo kunnen ze namelijk onder andere tot een kaakafwijking en een spraakgebrek bij kinderen leiden. Dat zeggen meerdere deskundigen tegen Famme.

Veel kinderen onder de drie jaar gebruiken nog een speen en meestal is dit tegenwoordig een hippe ronde speen, bijvoorbeeld van het merk Bibs. Ze staan natuurlijk ook heel schattig en je kunt ze in veel verschillende kleuren kopen. Bij elke outfit een bijpassende speen, hoe leuk is dat? Maar helaas kleven er ook gevaren aan langdurig gebruik van zo’n ronde speen.

Gevaren van een ronde speen

Toen één van onze redacteuren laatst met haar dochter bij de kinderarts kwam zei die direct dat ze de ronde speen weg moest gooien. De kaak van haar dochter zou er gek van gaan staan zei hij. Natuurlijk schrok ze hier behoorlijk van en ze vroeg zich direct af of dit klopte. Daarom besloten wij van Famme, navraag te doen bij een paar logopedisten.

Floor Tjon-A-San van Logopediepraktijk Oost in Amsterdam, herkende het probleem direct. “Laat ik voorop stellen dat geen enkele speen goed is, maar een grote ronde speen zoals bijvoorbeeld de populaire ronde Bibs-speen, is echt de overtreffende trap”, zegt Tjon-A-San. “Door de grote kop die op de speen zit kan de kaak versmald worden en kan er na verloop van tijd een open beet ontstaan. Dit is te herkennen aan een gebit dat ‘rond’ gaat staan, hierbij ontstaat er een opening als de kaken op elkaar geklemd worden. Kinderen die een ronde speen gebruiken kunnen hier last van krijgen.”

Ook bij preverbaal logopedist Maaske Treurniet van Volmondig Logopedie is het probleem bekend. “Zelf werk ik vooral met baby’s jonger dan zes maanden, en daarbij zie je het nog niet zo, maar ik heb hier zeker over gehoord van collega’s”, zegt Treurniet. “Het geldt niet alleen voor de Bibs-spenen, maar voor alle spenen met deze vorm. De tong gaat er laag van liggen, kinderen vertonen meer open mondgedrag en hebben meer kans op een overbeet.”

Daarbij komt dat de ronde spenen van natuurrubber, die veel ouders gebruiken, groter worden door langdurig gebruik, benadrukt Treurniet. “Het bolletje aan het einde wordt steeds groter en hoe groter dit bolletje hoe schadelijker het is. Bovendien raken veel kinderen zo gewend aan deze grote speen dat ze geen andere meer willen.” Bibs adviseert zelf dan ook om de spenen iedere vier tot zes weken te vervangen.

Ook Andrea die al twintig jaar werkzaam is in de kinderopvang valt het op dat er goed te zien is welke kinderen een ronde speen gebruiken. “In mijn klasje hebben drie kinderen door de grote ronde speen een (beginnende) open beet. De andere kinderen gebruiken een andere variant speen, een zogenaamde orthodontische speen. Zij hebben geen last van de open beet. Ik kan de gebitten van kleine kinderen die een ronde speen gebruiken er zo tussenuit pikken”, laat Andrea weten.

Spraakgebrek door ronde speen

Niet alleen ligt er een kaakafwijking op de loer, ook krijgen veel kinderen last van een spraakgebrek. “Denk bijvoorbeeld aan slissen”, zegt Tjon-A-San. “Het slissen heeft vaak te maken met het gebruik van een ronde speen. Zo kan slissen komen door slappe tongspieren, te weinig beheersing van de tongmotoriek en een open beet. Het slissen komt vaak voor in combinatie met open mondgedrag, hierbij ademen kinderen door de mond in plaats van door de neus. Ook kan er door het gebruik van een grote ronde speen een verkeerd slik patroon ontstaan.”

Producent Bibs wijst de beweringen van de logopedisten overigens van de hand. Het bedrijf laat weten dat er geen wetenschappelijk bewijs bestaat dat ronde spenen de kans op kaakafwijkingen en spraakgebrek vergroten. Bibs verwijst in dat verband naar een publicatie uit 2018 uit het Tijdschrift voor Mondhygiëne en naar een artikel van Kinderpraktijk Groningen.

Orthodontische speen minder slecht

Hoewel de logopedisten benadrukken dat geen enkele speen bij langdurig gebruik goed is, is er wel een verschil. De zogenaamde orthodontische spenen, die platter zijn, zorgen volgens hen voor minder problemen, een minder grote overbeet en een minder open mondgedrag. Wil je dus graag een speen gebruiken voor je kind, kies dan bij voorkeur voor een orthodontische speen in plaats van een ronde speen, aldus het advies van logopedisten.

Advies voor het gebruik van een ronde speen

Na dit alles gelezen te hebben voel jij je misschien schuldig over het feit dat jouw kind een ronde speen heeft. Dat hoeft echter niet, wanneer je tijdig stopt met het gebruik van een speen (rond de eerste verjaardag) is de kans op kaakafwijkingen en spraakgebrek een stuk minder groot. Treurniet benadrukt bovendien dat een speen ook veel voordelen heeft. “Een pasgeboren baby heeft een enorme zuigreflex en een speen werkt het onder andere pijnstillend en kalmerend. Rond de drie maanden neemt die zuigbehoefte af en is er een soort natuurlijk moment om het speengebruik af te bouwen. Dit doe je het beste geleidelijk, en wanneer een kind één jaar oud is kun je het beste helemaal van de speen afstappen.”

Wat kun je doen?

Heeft jouw kind onverhoopt een kaakafwijking of spraakgebrek? Dan zijn er een aantal dingen die zouden kunnen helpen. Logopediste Tjon-A-San zegt hierover het volgende: “Logopedie kun je inzetten om een spraakgebrek aan te pakken, maar het corrigeert het gebit helaas niet. Veel kinderen moeten dan alsnog een beugel of een myobrace gaan dragen. Een myobrace zorgt ervoor dat de tong op de goede plek blijft, want door het gebruik van een ronde speen met een grote kop is de tong slap geworden en zal steeds tegen de tanden aan blijven drukken.”

Stoppen met de speen? Zo pak je dat het beste aan

Onderwerpen

• tips van de redactie