Dit is het echte verhaal achter ‘In de Maneschijn’

Eerder schreven we over het echte verhaal achter ‘Altijd is Kortjakje ziek’. Ben je al bijgekomen? We hebben namelijk een nieuwe: het echte verhaal achter ‘In de Maneschijn’.

Het bekende kinderliedje kunnen we allemaal vrolijk meezingen. Sommige kennen er zelfs een dansje bij. Maar de huidige versie van ‘In de Maneschijn’ is helemaal niet zo vrolijk, zo blijkt…

In de Maneschijn

Van oorsprong zijn oude kinderliedjes vaak gedichten waar later liedjes van zijn gemaakt of volksliederen die in de loop der tijd door het gewone volk werden gezongen. De lieden beschreven een gebeurtenis, waren soms spottend of bevatten een waarschuwing. Dat laatste geldt voor de huidige versie van ‘In de Maneschijn’. Say what?

Queesten

Het liedje ‘In de Maneschijn’ waarschuwt meisjes om zich niet te laten verleiden door de queesters. Daar heb je waarschijnlijk nog nooit van gehoord, maar zo zit het:

Vroeger, als een jongen en een meisje van het platteland wilden trouwen, ging dat niet zomaar. Het meisje moest aantonen dat zij haar toekomstige man kinderen kon geven, en hij moest aantonen dat hij het gezin kon onderhouden. Als de jongen had aangetoond een gezin te kunnen onderhouden, kreeg hij verlof om met het meisje te vrijen. Nog een leuk weetje: hier komt ook het ‘verloving’ vandaan. Als het meisje tijdens de verloving zwanger raakte, zag iedereen erop toe dat de jongen ook daadwerkelijk met haar trouwde. Vanaf de verloving sliep het meisje in de opkamer (soort zolderkamer) met het raam op een kier. Tegen de buitenmuur stond een ladder en die was niet alleen bedoeld om de jongen makkelijk boven te krijgen, maar ook om de omgeving te informeren. Ook andere ongetrouwde jongens uit het dorp, als ze van dezelfde kerk waren, hadden het recht om na zonsondergang door het raam naar binnen te gaan. Ze mochten friemelen, maar moesten wel boven de dekens blijven liggen. Op die manier nam het meisje afscheid van haar jeugd en kon ze bovendien aantonen dat zij haar aanstaande man trouw zou blijven. Dit verschijnsel heet queesten.

De tekst

Zit je nog op je stoel? Dat is even schrikken, hè? Als je nu – met dit in je achterhoofd – de tekst leest, valt het al meer op zijn plek:

In de maneschijn, in de maneschijn klom ik op een trapje naar het raamkozijn.

Als het zonsondergang is komt de vrijer door het raam van de opkamer naar binnen.

En je waagt het niet, en je waagt het niet

Zo doet een vogel en zo doet een vis

Zo doet een duizendpoot die schoenenpoetser is

Bij deze tekst moeten we er iets dieper in duiken. Waag het niet! Ook vogels, vissen en duizendpoten komen via het raam naar binnen. De vogel in dit verhaal is een vreemdeling (vreemde vogel), vogelen betekent daarnaast ook ‘geslachtsgemeenschap hebben’. Een vis is een gelovige en een duizendpoot kan alles. Een duizendpoot die in werkelijkheid schoenpoetser is, is iemand met mooie praatjes.

En dat is één, en dat is twee en dat is dikke, dikke, dikke tante Kee

En dat is recht en dat is krom en dan draaien we het wieltje nog eens om

Vrijer met de vrijer (één) mocht, dat is recht. Vrijen met nog iemand (twee) mocht niet, dat is krom. Doe je het toch en raak je zwanger (dikke tante Kee), dan is de vrijer niet verplicht om met je te trouwen en gaat het kind naar de nonnen. Daar komt het zinnetje met de wiel vandaan. In een nonnenklooster was vaak een wiel in de muur gemetseld, daar konden kinderen anoniem te vondeling worden gelegd. Aan de buitenkant werd het kind in het wiel gelegd en vervolgens naar binnen gedraaid.

‘In de Maneschijn‘ waarschuwt meisjes dus om niet te lichtzinnig met mannen naar bed te gaan. En wij maar vrolijk meezingen.

Meer lezen?

• Dit is het echte verhaal achter ‘Altijd is Kortjakje ziek’

Bert van Zantwijk