Hallo onbegrip: leven met en vooral ná een burn-out

Een burn-out is een van de meest voorkomende kwalen van het moment, en tegelijkertijd een van de kwalen waar volgens slachtoffers relatief weinig empathie voor is. Een burn-out zie je niet aan de buitenkant, dus hoe erg kan het zijn? Lees hier het verhaal van Charlotte (33), herstellende van een burn-out.

Ik ben Charlotte, 33 jaar, moeder van de allerliefste zoon van 4 jaar, sportief, een druk sociaal leven en ik heb altijd hard gewerkt. Naast dat dat mij een mooie functie als manager opleverde, leverde het me afgelopen jaar nog iets op: een burn-out. Het gevolg van een combinatie van karaktereigenschappen: altijd alles goed willen doen (liefst perfect), controledrang en de wens altijd aan ieders verwachtingen te voldoen.

Leven na een burn-out

Na een donkere periode ben ik nu al een tijdje aan het herstellen – het zogenaamde ‘leven na een burn-out’. En pas nu kom ik erachter hoe lastig het is je eigen grenzen aan te geven, en eerlijk te zijn wanneer je ergens geen zin in of energie voor hebt.

De beste tips om een burn-out te voorkomen

Een wijze les

Terugkijkend ben ik blij dat ik in deze situatie – hoe zwaar hij ook was en nog steeds is – terecht ben gekomen. Anders had ik nooit kritisch naar mijn eigen acties leren kijken en mijn grenzen leren aangeven.

Helaas ben ik erachter gekomen dat niet iedereen in mijn omgeving er ook zo over denkt. Want je omgeving dient ook om te gaan met het feit dat je eerlijk aangeeft als je ergens geen zin in hebt of dat je ergens te moe voor bent.

Het moeilijke in dit geval is dat als je een been breekt de beperking duidelijk is – iedereen snapt dat je op de bank moet liggen want ja, lopen gaat nu eenmaal lastig. Maar met een burn-out zit de kwaal niet aan de buitenkant, en is het dus moeilijker begrip te krijgen voor de beperking.

Het gevolg is dat ik de afgelopen tijd ervaren heb dat herstellen van een burn-out ongeveer net zo lastig lijkt als de burn-out zelf. Let wel: dit is geen verwijt, maar meer een constatering. Hieronder een twaalftal al dan niet goedbedoelde adviezen en constateringen die ik de afgelopen maanden meerdere malen voorbij hoorde komen.

1. ‘Je bent te moe om even thee te komen drinken?’

Ja, sorry, inderdaad. Een kop thee drinken kan veel energie kosten. Jezelf van de bank heisen, beetje representatief maken, de auto of fiets pakken en vervolgens een één-op-één gesprek voeren.

Voor jou klinkt het misschien niet zo moeilijk, maar mensen met een burn-out zien vooral veel dingen die ‘moeten’: aankleden, fietsen, praten. En precies dat moeten, dat gaat nu even niet.

4 tekenen dat je tegen een burn-out aan zit

2. ‘Hoezo app je niet even terug? Dat doe je normaal altijd!’

Ik heb deze zo vaak gehoord: ‘normaal reageer je altijd meteen op een app’. Klopt. Ik reageerde altijd binnen tien minuten op appjes van vriendinnen, m’n vriend, baas en de meerdere app-groepen met vriendinnen en collega’s.

En juist dat non-stop ‘aan’ staan en het gevoel hebben direct te moeten reageren, is funest. Ik doe het niet meer, ik lees je app misschien vandaag wel, maar het kan best zijn dat ik pas morgen reageer – tenzij het echt dringend is.

3. ‘Kom je op mijn feestje? Hoezo niet? De vorige keer kwam je ook al niet’

Eén-op-één contact is soms lastig, om over een grote groep nog maar te zwijgen. Hallo prikkels, hallo energieslurpende gesprekken, hallo te weinig slaap. Drinken en een burn-out gaan ook niet goed samen, dus tel uit je winst. Sorry.

4. ‘Leuk dat je er was, maar iedereen vond je er moe uitzien en niet heel sociaal. Dat zijn we niet van je gewend’

Heb je toch jezelf van die bank gehesen om naar de verjaardag te gaan, krijg je de volgende dag dit als feedback. En bedankt. Klopt, ik heb de energie niet om met al die prikkels om te gaan en met iedereen een praatje te maken. Ik weet dat jullie dat niet van mij gewend zijn maar meer dan dit zit er nu even niet in. De volgende keer blijf ik wel weer op de bank zitten.

5. ‘Nee? Hoezo nee?’

Nee, ik kan dit project nu niet doen; nee, ik ben niet bij dat etentje; nee, ik kan nu even niet langskomen. Je grenzen aangeven is les 1 bij het herstellen van een burn-out. Mensen lijken daar moeite mee te hebben, vooral omdat ‘nee’ eerder niet in je vocabulaire voorkwam.

Moeten uitleggen waarom je dat nu wel doet, kost dat nog meer moeite. Maar zolang je geen grenzen aangeeft, zal je niet herstellen – je rent jezelf immers net zo hard weer voorbij.

6. ‘Je kan wel hardlopen, maar niet even langskomen?’

Hardlopen, yoga, lezen: het kan ontzettend helpen om één te zijn met onze gedachten, het hoofd leeg te maken en te ontspannen. Voor mij persoonlijk werkt hardlopen ontzettend goed omdat ik voor mijn gevoel een uur lang niets moet, behalve mijn benen het werk te laten doen en van de omgeving te genieten. Een fysieke inspanning die mentaal zorgt voor heel veel rust – in tegenstelling tot feestjes, etentjes, borrels, etc.

Op deze 9 manieren vertelt jouw lichaam je dat je al te lang gestrest bent

7. ‘Als je uit werk komt, kom je dan even langs? Een uurtje kan toch wel?’

Wanneer je in het reïntegratie-proces van je werk zit, merk je pas hoeveel energie en concentratievermogen je weer moet opbouwen om jezelf te hervinden. De hele dag (of een paar uur) bezig zijn en interactie hebben met mensen kost nu eenmaal heel veel energie.

En omdat je geen reserves meer hebt – die heb je immers vóór je burn-out allemaal verbruikt – is het aan het eind van een werkdag weer enorm bijkomen van alle indrukken. Een bezoek aan een kroeg, verjaardag of moeder is dan vaak al teveel gevraagd. Ook al is het maar een uurtje.

8. ‘Je bent veranderd’

Dat klopt! Die heb ik heel vaak gehoord: volgens mij een logisch gevolg van proberen je gedrag te veranderen en niet meer altijd voldoen aan wat je denkt dat andere mensen van je verwachten.

Mensen kunnen daarvan schrikken of het niet gewend zijn van je en dat mag, geef ze de ruimte om te wennen. Maar dat je bent veranderd is een feit, en gelukkig maar – anders lag je nu nog steeds met de dekens over je heen in bed.

9. ‘Je bent egoïstischer geworden’

Deze blijf ik altijd heftig vinden als mensen me dat vertellen. Ik, die egoïsme altijd een verschrikkelijke eigenschap van mensen vond, nu zelf een egoist? Wellicht, want dat niet-egoïstische is een van de redenen waardoor ik in deze situatie terecht beland ben. Toch is het besef dat voor jezelf zorgen het belangrijkste is, essentieel. De enige die er toe doen ben ik en mijn gezin. De rest past zich maar aan, hoe onaardig dat ook klinkt.

10. ‘Leuk dat je er bent! Dus je bent weer helemaal de oude?’

Ook wanneer je weer actief participeert in sociale activiteiten en mensen weer het gevoel hebben dat je jezelf bent, zal je nooit meer de ‘oude’ worden. De oude ik gaf namelijk geen grenzen aan; die tijd is nu voorbij en zal ook niet meer terugkomen.

11. ‘Vergeet je niet dat Hans jarig is, Anita gaat verhuizen of Annie naar het ziekenhuis moet voor controle?’

Ja, dat vergeet ik wel. Bedankt voor de reminder en excuses aan al mijn vriendinnen waarvan ik iets ben vergeten; ik onthoud het niet meer. Vroeger vergat ik zelden iets en had ik geen agenda nodig om afspraken of bijzondere gebeurtenissen van vrienden te onthouden. Nu heb ik twee agenda’s en moet ik een alarm instellen, anders vergeet ik het alsnog.

Dit is één van de grootste oorzaken voor stress bij (jonge) vrouwen

12. ‘Vind je het niet meer leuk om met ons af te spreken?’

Mijn grootste angst: op het moment dat je nee zegt of niet ergens naartoe gaat, ben je bang dat mensen je niet meer aardig vinden of denken dat je geen zin meer hebt om met ze om te gaan.

Dus voor eens en altijd, aan al mijn vrienden; ik vind het heerlijk om jullie te zien! Ik moet er alleen de energie voor hebben, en dat heb ik niet altijd. Mijn tip: spreek dit angstgevoel uit naar je vrienden en voer een openhartig gesprek met ze want dat kan soms heel erg helpen om onduidelijkheden uit de weg te ruimen.

Gesneuvelde vriendschappen

Hoe pijnlijk ook, als vrienden weinig of geen begrip voor je situatie hebben, kan het zijn dat vriendschappen de burn-out niet overleven. Besef dan ook dat die mensen je ware ik blijkbaar niet respecteren. Uiteindelijk wil je wel gewoon jezelf kunnen zijn.

In mijn geval geeft het – hoewel het nog steeds af en toe lastig is – veel rust om mijn grenzen aan te geven en vervolgens van vriendinnen begripvolle reacties te krijgen dat het prima is als ik er niet ben. Dat het etentje, drankje of kopje thee niet wegloopt en dat we een volgende keer weer afspreken.

Maar ook: onvoorwaardelijke steun

Dus deze is voor al mijn vriendinnen: bedankt voor jullie onvoorwaardelijke steun. En voor mijn allerliefste vriend: bedankt dat je er altijd voor mij bent, ondanks dat ik niet altijd de leukste was thuis, je eindeloze geduld en het bevestigen dat het goed is als ik naar mezelf luister.

Lees ook: de meest voorkomende verborgen signalen van een burn-out

5 dingen die je nóóit moet zeggen tegen iemand met een burn-out