Rachelle Abbas Kids 13 jul 2018, 15:31

Leestijd: 3 minuten

Waarom liegen kinderen, en wat kun je er als ouder aan doen?

Kinderen beginnen over het algemeen met liegen in de jaren dat ze naar school gaan, tussen de twee en 4 jaar. Misschien schrik je er wel van, maar het is juist een goed teken.

via GIPHY

Vanuit het ontwikkelingsperspectief is liegen bij jonge kids zelden zorgwekkend. Liegen laat eigenlijk zien dat een jong kind een ‘theory of mind’ heeft ontwikkelend het bewustzijn dat anderen verschillende verlangens, gevoelens en overtuigingen voor zichzelf hebben.

Van papa mocht ik wel een ijsje

Komt deze zin je bekend voor? Kids proberen je te misleiden en dit kan niet veel kwaad – het is soms best schattig. Hoewel liegen misschien niet sociaal wenselijk is, is het vermogen om geweten wat anderen denken en voelen een belangrijke sociale vaardigheid. Het heeft te maken met empathie, samenwerking en zorg voor anderen als ze van streek zijn.

Hoe de leugens veranderen naarmate je kind ouder wordt

De eerste leugens die jonge kinderen gebruiken zijn vaak humoristischer dan dat ze effectief zijn. Denk bijvoorbeeld aan je kleine die beweert geen chocolade te hebben gegeten, terwijl haar mond nog vol is. Jonge kinderen weten goed wanner ze anderen kunnen misleiden, maar hebben nog niet de verfijning om dit goed te doen.

Voor de leeftijd van acht jaar, verraden kids zichzelf vaak al tijdens het liegen. In een onderzoek werd aan kinderen van drie tot zeven jaar gevraagd om niet te kijken naar een geheim speeltje dat achter hen was geplaatst. Bijna iedereen deed het, en bijna iedereen loog daar later over (toenemend met de leeftijd).

Leugenaars van drie tot vijf jaar oud waren verrassend goed in het opzetten van een pokerface, maar verraadden zichzelf door de naam van het speeltje te noemen. Leugenaars in de leeftijd zes en zeven hadden gemengd succes, de helft noemde per ongeluk de naam van het speeltje.

Naarmate kinderen ouder worden en hun vermogen tot het zien van verschillende perspectieven, kunnen ze steeds beter de soorten leugens begrijpen die voor anderen geloofwaardig zijn. Daardoor worden ze beter in liegen. Morele ontwikkeling begint dan ook. Jongere kinderen liegen vaak voor persoonlijk gewin, terwijl oudere kinderen vaker verwachten dat ze zich slecht over zichzelf gaan voelen als ze liegen.

LEES OOK: Moeder waarschuwt voor glijbanen met ijzingwekkende foto

Moeten we ons zorgen maken over liegen?

De leugens van kinderen zijn zelden zorgwekkend. Het is belangrijk om te onthouden dat veel volwassenen ook liegen – een leugentje om bestwil doen we allemaal wel eens. In sommige gevallen kan veel liegen een probleem worden. Misleiding door liegen is bijvoorbeeld vaak aanwezig in gedrags- en oppositionele uitdagende stoornissen. Een andere reden voor bezorgdheid van ouders is als het liegen een gevolg is van angst of schaamte. Een kind kan bijvoorbeeld veel liegen om situaties te vermijden die hen bang maken, bijvoorbeeld school en feestjes.

Ouders en leraren maken het verschil

Liegen is een ontwikkeling die normaal is, maar ouders en leerkrachten kunnen eerlijkheid aanmoedigen op de volgende manieren:

Vermijd allereerst overmatig of overdreven straffen. In een studie waarin een West-Afrikaanse school werd vergeleken die gebruikmaakte van erge straffen (zoals slaan en knijpen) en een school die niet-punitieve straffen gebruikte (zoals time-outs), hadden de studenten op de school met strenge straffen gezien meer kans om effectieve leugenaars te worden. Daarnaast liegen kinderen die uit gezinnen komen waar de nadruk ligt op het volgen van regels en waar weinig open dialoog plaatsvindt, ook vaker.

LEES OOK: Moeilijke eter? Stop de strijd aan tafel met de volgende tips

Bespreek emotionele en morele scenario’s met kinderen. Kids kunnen een trots gevoel ervaren als ze de waarheid vertellen, dus als ouder kun je dit positief aspect van de waarheid vertellen benadrukken.