Sophie Nortier Mind 15 dec 2020, 11:04

Leestijd: 8 minuten

5 dingen die je nóóit moet zeggen tegen iemand met een burn-out

Wanneer iemand een burn-out heeft, heeft dit een enorme impact op diens psychische, maar ook fysieke gesteldheid. Meer dan je misschien zou verwachten. Voor de omgeving is het vaak erg lastig te begrijpen waar iemand doorheen gaat en daar komen de meest onhandige opmerkingen uit voort.

Op haar dertigste kreeg Lieke Meertens een flinke burn-out. Paniekaanvallen, angstklachten, extreme vermoeidheid, een depressie. Alles erop en eraan. Met geluk kon ze boodschappen doen op een dag en dan was al haar energie weer op. Artsen, therapeuten, bedrijfsartsen en vrienden snappen vaak niet wat er aan de hand is. En reageren met dodelijke zinnen.

Lieke: Toen een goede vriendin me van ging trouwen, zat ik middenin mijn burn-out. Voor het feest moest ik 80 kilometer verderop zijn. Probleem was alleen dat ik de trein niet meer in durfde. Ik kreeg het doodsbenauwd in ruimtes waar ik niet direct uit kon. Met een flinke paniekaanval tot gevolg. Autorijden? Ging al helemaal niet. Sowieso had ik geen idee waar ik de energie vandaan moest halen om een hele dag sociaal te doen op een feest. Ik was al blij als ik mezelf aangekleed had en een ontbijt naar binnen had gewerkt.

Gelukkig had ik een geweldige vriendin die aanbood om me naar de bruiloft te rijden. Met een verdoofd hoofd zat ik bij de ceremonie. Er werd een foto gemaakt van mijn aanwezigheid – een bleek hoofd met diepe wallen naast een stralende bruid – en daarna werd ik terug naar Utrecht gereden. Waar ik een paar dagen bij moest komen van dit enerverende tripje.

En die extreme vermoeidheid kon lang niet iedereen begrijpen.

1. ‘Moe? Ja, herkenbaar! Dat ben ik ook’

‘Ja, ik ben ook best moe. Volgens mij hangt het in de lucht. Gewoon lekker vroeg naar bed gaan vanavond. Doe ik ook,’ zei een vriendin.

Excuse me?! Ik ben ook wel eens moe? Als je nog hele dagen kan werken, afspraken met vrienden hebt in het weekend, je boodschappen doet, je huis schoon kan houden én nog kan sporten… dan ben je wat mij betreft mijlenver verwijderd van oververmoeid zijn.

Ik snap de reactie wel. Vooral vrouwen zijn geneigd om met begrip te reageren. ‘Ja, dat heb ik ook wel eens,’ zeggen we. Om vooral maar empatisch over te komen. Maar daarmee bagatelliseer je ook de gevoelens van de ander. Soms kun je je gewoon écht niet voorstellen hoe iets voelt. En dat is ok.

2. ‘Maar je bent nog zo jong!’

Of opmerkingen als: ‘Zo jong en dan al klagen over vermoeidheid? Daar begrijp ik dus echt niks van…’ (Met hoofdschuddend gezicht en gefronste wenkbrauwen). Aaargh. Vreselijk. Als je een burn-out hebt voelt het al alsof je enorm gefaald hebt. Een zwak persoon die de snelle wereld niet bij kan benen. Het laatste wat je dan wilt is onbegrip. Over het feit dat je toch nog zo jong bent.

Maar believe me. Tijdens een burn-out kun je níks meer. Ik kan me nog herinneren dat ik mijn oud papier weg moest brengen, omdat mijn kleine gangetje onbegaanbaar werd door de stapels kranten. Twee dagen mentale voorbereiding vooraf. Een tripje naar de oud-papierbak. Om daar vervolgens de rest van de dag van bij te komen. En – oh help! – dan moest ik nog boodschappen doen en een maaltijd bereiden.

Een vermoeidheid die je tijdens een burn-out ervaart is met niks anders te vergelijken. Het is een constante roes in je hoofd. Je bent aan het overleven in plaats van aan het leven. Je voelt je mijlenver weg van de bewoonde wereld waar mensen 40 uur kunnen werken om vervolgens hun geld uit te geven in drukke winkelstraten.

3. ‘Weet je wat jou goed zou doen? Hardlopen!’

En tijdens die extreme vermoeidheid, probeerde mijn bedrijfsarts mij zo snel mogelijk weer aan het werk te krijgen. ‘Je moet gaan hardlopen. Dat is echt heel erg goed,’ was zijn advies. Bij ieder gesprek vroeg hij al of ik al was begonnen, waarop hij me streng aankeek. Dus ik deed het. Ik wilde er immers alles aan doen om ervoor te zorgen dat ik snel beter werd. En om mijn omgeving te laten zien dat ik heus mijn best deed.

Maar iedere keer werd ik misselijk van het hardlopen. Kotsmisselijk. Al rende ik maar 7 minuten. Daarna stortte ik in op de bank en voelde me minstens twee dagen lang nóg uitgeputter dan ik al was. Hardlopen was overduidelijk niet goed voor me. Maarja, probeer dat maar eens uit te leggen aan een bedrijfsarts die denkt de heilige graal gevonden te hebben, omdat hij daar zelf immers óók altijd energie van krijgt. Volgens hem moest het gewoon even opgebouwd worden.

‘Heb je nog hardgelopen?,’ vroeg hij weer voor de vijfde keer. Ik was veel te moe om een discussie aan te gaan. Met een mild lachje knikte ik, terwijl ik terugdacht aan het heerlijke dutje dat ik had gedaan in plaats van me misselijk te joggen.

Inmiddels weet ik dat hardlopen funest kan zijn voor mensen met een burn-out. Bij een burn-out heb je namelijk al jouw reserves aangetast. Vaak jarenlang. Doe je daar nog een tandje extra bovenop door te gaan hardlopen, dan heeft je lichaam daarna ook weer extra hersteltijd nodig. Rustige vormen van bewegen zijn veel geschikter – wandelen, yoga, dansen.

4. ‘Niet te veel slapen hoor. Dat is niet goed voor je’

Wat je te leren hebt als je opgebrand bent, is naar jezelf te luisteren. Naar jouw eigen gevoel, naar jouw lichaam, naar jouw intuïtie. Dat is namelijk precies hetgene wat je in de afgelopen jaren genegeerd hebt. Jarenlang ben je over jouw grenzen gegaan. Sterker: je hebt je complete reserveaccu opgebruikt. Je kunt het vergelijken met jarenlang geld lenen van de bank, totdat je rood staat. En dan nog eens stug door blijven lenen.

‘Je moet echt niet langer dan 8 uur per nacht slapen,’ schreef de dokter me voor. ‘Dat is ongezond.’ Huh?! Dat is net zoiets als rood blijven staan bij de bank. En weigeren om extra geld te storten om weer in de plus te komen. Je lichaam heeft die extra slaap juist heel hard nodig. Net zoals baby’s heel veel slaap nodig hebben. Bovendien, zal iedereen met een burn-out beamen, is het soms gewoonweg onmogelijk om je lichaam onder controle te houden. Ik wist echt niet hoe ik dat voor elkaar moest krijgen: maar 8 uur slapen. Ik sliep met gemak 12 uur per nacht. Om daarna met veel moeite mijn ogen te openen. Mét flink schuldgevoel op de koop toe. De dokter had immers gezegd dat zoveel slaap niet goed is voor mijn herstel. Nu ik weer bruis van de energie, ben ik blij dat ik destijds al mijn slaap heb ingehaald.

5. ‘Dan kun je nét zo goed gaan werken’

Wat je ook vooral wél moet doen bij een burn-out? Dingen waar jij energie van krijgt. Waar jij blij van wordt. Activiteiten die jouw accu weer aanvullen. Bij mij was dat: stappen, dansen en sjansen in de kroeg. En ja, ook dat leverde natuurlijk rare blikken op. ‘Je kunt niet werken, maar vervolgens wel de hele nacht in de kroeg rondhangen?!’

Ik vond het zelf ook ronduit verwarrend hoe dit proces werkte. En vaak voelde ik me schuldig als ik wel de stad in ging. Toch kreeg ik er een ontzettende energie-kick van. En die had ik heel hard nodig om de rest van de dagen door te kunnen komen.

Oordeel

Vel dus geen oordeel over de dingen die iemand met een burn-out wel of niet kan. Het probleem is dat diegene jarenlang dingen heeft gedaan die niet genoeg energie opleverden. Dat is de reden dat de accu compleet leeg is geraakt. En de enige manier om weer op te laden, is om veel uit te rusten én activiteiten te ondernemen die energie geven.

Voor de een is dat in de kroeg hangen, voor de ander is dat lange wandelingen maken, en weer een ander kijkt dolgraag series en films om bij te tanken. Juich dit gedrag toe. En ja, het is best logisch als er een (jaloers?) stemmetje in jou zegt: ‘Als ze op Facebook kan zitten, kan ze ook net zo goed gaan werken.’ Weet dan dat dit stemmetje ongelijk heeft.

Wat dan wel? Bied praktische hulp aan. ‘Zal ik morgen je huis komen schoonmaken? Zal ik voor je komen koken? Boodschappen doen? Zal ik een paar dagen op de kinderen passen?’ Vrouwen met een burn-out hebben vaak één ding gemeen: ze vragen geen hulp. Knappen alles alleen op. Dus geef die hulp uit jezelf aan die vriendin met burn-out. Ze kan het goed gebruiken.

Herken jij jezelf in het verhaal van Lieke? Raadpleeg dan allereerst je arts.

Disclaimer
Heb jij vragen over jouw gezondheid of die van je kindje? Wij zijn een informatief platform en onze redacteuren hebben geen medische achtergrond. Ondanks dat wij schrijven over gezondheidsklachten en aandoeningen (gebaseerd op wetenschappelijke bronnen), kunnen wij geen adviezen geven met betrekking tot de gezondheid van onze lezeressen. Heb jij, of heeft je baby, last van medische klachten? Neem in dat geval contact op met je huisarts of de huisartsenpost.

4 tekenen dat je tegen een burn-out aan zit… En wat je er tegen doet voordat je een burn-out te pakken hebt >

Lees ook:

• Heeft je partner een burn-out? Zo ga je ermee om
• Overspannen, burn-out of depressie? Dit zijn de verschillen!
• Tips om van een burn-out te herstellen