Sabine van der Spoel Baby 28 dec 2024, 13:02

Leestijd: 4 minuten

Is een speen slecht voor het gebit van je kind?

Een speen kan veel voordelen hebben voor een pasgeboren baby. Maar gaat die vlieger ook op als je kindje al wat ouder is, of wordt speengebruik dan iets zorgelijks? 

Voor een pasgeboren baby kan een speen voordelen hebben, zo weet tandarts-pedodontoloog Mariam Saffari, werkzaam bij Kindertand Rotterdam. “In principe is een speen een hulpmiddel om onder andere bij premature baby’s de zuigreflex te bevorderen. Een speen biedt ook comfort, rust en heeft een pijnstillend effect bij kleine invasieve ingrepen. Verder verkleint het de kans op de wiegendood en kan het gunstig zijn ter voorkoming van duimzuigen.”

Afbouwen

Volgens Saffari is het belangrijk om speengebruik na die eerste zes maanden voorzichtig af te bouwen. “Een speen is hoofdzakelijk in de eerste zes maanden nodig”, verduidelijkt ze. “Na zes maanden neemt de instinctieve zuigbehoefte echt af. Als je de speen dan blijft aanbieden, wordt het meer een gewoonte dan een noodzaak. Daarom raden we aan om het speengebruik na het eerste half jaar langzaam af te bouwen.” Eerder afbouwen is niet nodig. Hiermee zou je de kans op duimzuigen namelijk vergroten. 

“Het is niet nodig om abrupt te stoppen met een speen”, vervolgt Saffari. “Maar ik raad wel aan om het na een half jaar geleidelijk af te bouwen. Dit vermindert het risico op middenoorontstekingen en problemen met het gebit.”

Gebitsproblemen 

Langdurig gebruik van een speen kan leiden tot gebitsproblemen. “Kinderen die na 3 jaar of langer een speen gebruiken hebben een groter risico op een openbeet. Dit komt omdat de speen ervoor zorgt dat de tong tijdens het slikken laag wordt gehouden. De tong kan niet de juiste positie innemen en belemmert dan de doorbraak van de voortanden, waardoor er een opening ontstaat tussen de tanden. Ik zie ook vaak dat de tanden dan niet meer goed op elkaar komen.” Om de ontwikkeling van gebitsproblemen te beperken wordt geadviseerd om rond 18 maanden te stoppen met de speen. Een zuigbehoefte is na 9 maanden immers niet meer aanwezig.

Het kan helaas ook gevolgen hebben voor het gebit als je kind gaat duimzuigen om de speen te vervangen. “Je ziet dan vaak dat er een overbeet ontstaat, waarbij de tanden dus meer naar voren steken.” Wel is het belangrijk dat het speengebruik niet te vroeg wordt afgebouwd. Uit onderzoek blijkt dat kinderen dan juist op zoek gaan naar alternatieve zuigattributen. 

Een overbeet verhelpen

“Als de open beet is veroorzaakt door het gebruik van een speen en het blijvende gebit al doorgekomen is, dan moeten de tanden weer in de juiste richting worden teruggedrongen. “Dat kan eigenlijk alleen met een orthodontische behandeling. Een beugel kan de tanden dan weer in de juiste positie krijgen, maar de oorzaak van die open beet moet dan wel verholpen zijn, een beugel heeft anders weinig meerwaarde.”

Het probleem is echter niet per se verholpen als een kind na langdurig speengebruik stopt met de speen. Een kind kan zichzelf dan al hebben aangeleerd dat het verkeerd slikt. “Als je dan een beugel gebruikt en het kind verkeerd blijft slikken, dan ontstaat die opening weer. Een kind zou dan eerst naar een logopedist moeten om de juiste sliktechniek aan te leren.” 

Tips voor het afbouwen van de speen

Voorkomen is natuurlijk altijd beter dan genezen. Om die reden deelt Saffari een aantal tips om het speengebruik af te bouwen. 

Maak er een ritueel van

Neem samen afscheid van de speen met een ritueel. “Hang de speen bijvoorbeeld in een ‘speenboom’ of speel in op de actualiteit door het bijvoorbeeld mee te geven aan de Kerstman.”

Beloningssysteem

Het kan ook helpen om het kind een beloning te geven voor het afbouwen van het speengebruik als het al wat ouder is. “Gebruik een stickersysteem: geef een sticker voor elke dag dat het kind de speen niet gebruikt.”

Geleidelijk afknippen

Speengebruik afbouwen kan ook door het speengebruik minder aangenaam te maken. “Knip een klein stukje van de speen af, zodat het zuigen minder prettig wordt.”

Alleen op bepaalde momenten

Je kunt het speengebruik ook beperken tot bijvoorbeeld alleen het slapen gaan. “Laat je kind de speen alleen ’s avonds gebruiken en haal hem weg zodra je zoon of dochter slaapt.”

Een alternatief aanbieden

Je kunt je kind ook een knuffel geven in ruil voor de speen. “Je moet alleen wel oppassen dat het kind dan niet aan het oortje gaat sabbelen.” 

In de rubriek Opgebiecht… komt er elke week een moeder of vader aan het woord met iets wat zij willen opbiechten. Deze keer spreken we met Miranda, die opbiecht dat ze haar 6-jarige dochter nog steeds met een speen laat slapen.

Had ik maar nooit: mijn zoontje een speen gegeven