Onderzoek: dit is waarom zwangeren niet stoppen met roken

In regio’s met een hoog armoedepercentage rookt een op de vijf zwangere vrouwen. De meesten weten dat dit niet goed is voor hun baby. Toch blijven ze roken. Uit nieuw onderzoek blijkt nu ook dat een rokende ouder, of een rokende huisgenoot, de kans op een wiegendood vergroot.

Als je wacht op het juiste moment om te stoppen met roken; dit is het moment.

Roken tijdens de zwangerschap

De meeste vrouwen weten dat roken tijdens de zwangerschap niet goed is voor hun baby. Ondanks die wetenschap blijven ze roken, dus advies van de verloskundige of huisarts werkt vaak alleen maar averechts. Dat komt omdat het ‘probleem vaak groter is dan de sigaret’, legt UMCG-epidemioloog dr. Lilian Peters uit. Zij deed samen met Stella Weiland van Verloskundige Wetenschap onderzoek naar (stoppen met) roken tijdens de zwangerschap.

Multi-problematiek

Uit dat onderzoek blijkt dat zwangere vrouwen die roken de zich bewust zijn van de risico’s. In Nederland rookt ongeveer zeven procent van de zwangeren. In regio’s met mensen met een lage sociaaleconomische status is dit percentage drie keer zo hoog, namelijk 22 procent. Waarschuwingen of voorlichting door een zorgverlener werken averechts en hebben zelfs een negatief effect op de relatie tussen de zwangere en zorgverlener, zo blijkt uit het onderzoek.

Wat wel helpt, is een doorverwijzing naar een verslavingscoach, concludeert Peters. Een verslavingscoach heeft vaak meer begrip voor de multi-problematiek in de levens van deze vrouwen. ‘Andere problemen, zoals het hebben van schulden, kunnen ook een rol spelen in het stoppen met roken.’

Roken na de geboorte

Maar wie denkt dat er na de geboorte weer prima gerookt kan worden met een baby in huis, komt bedrogen uit. Uit het promotieonderzoek van patholoog Germaine Liebrechts bij de Erasmus Universiteit blijkt dat een rokende ouder, of een andere rokende huisgenoot, de kans op wiegendood vergroot. Zélfs als er alleen buiten wordt gerookt.

‘De schadelijke stoffen uit de rook komen terecht in je kleren, haar en adem, en daar komt de baby mee in contact’, vertelt Liebrechts aan het AD. ‘Waarschijnlijk werken deze stoffen in op de longen van de baby waardoor de ademhaling wordt bemoeilijkt en het risico op wiegendood toeneemt.’

Wiegendood

Dat roken door de zwangere tijdens de zwangerschap de kans op wiegendood vergroot, was al bekend. Roken beïnvloedt de ontwikkeling van de baby op negatieve wijze, waardoor het risico van wiegendood groter is. Wiegendood, ook SIDS (Sudden Infant Death Syndrome) genoemd, is het onverwacht overlijden van een kind jonger dan twee jaar zonder dat daar een reden voor lijkt te zijn. Nu is dus ook gebleken dat een rokende huisgenoot of partner de kans op wiegendood vergroot.

Maar, zo benadrukt Liebrechts in het AD, een rokende partner is zeker niet de oorzaak. De oorzaak van wiegendood is nog altijd onbekend. “In mijn onderzoek heb ik bij een aantal kinderen een genetische aanleg voor een hartritmestoornis gevonden. Er lopen nu nog andere onderzoeken naar epilepsie en regulatie van ademhaling.”

Wiegendood zou eerder het gevolg van een optelsom kunnen zijn: genetische aanleg, een rokende ouder en een verkeerde slaaphouding. Om die reden is het belangrijkste advies van huisartsen, verloskundigen, kraamverzorgers en consultatiebureaus om je baby nooit op de buik te laten slapen.

Stoppen met roken

Het huidige advies luidt: niet roken in de buurt van je baby. Maar met de resultaten uit het onderzoek van Liebrechts is dat advies dus achterhaald; helemaal niet roken wanneer je in contact komt met een baby is het nieuwe devies.

Daar sluit het onderzoek van Peters en Weiland mooi bij aan. Vanuit hun onderzoek zijn er per regio verbeterplannen opgesteld. Zo bleek er bij verloskundigen en gynaecologen behoefte aan een goede doorverwijsmogelijkheid naar een verslavingscoach. Dit is inmiddels mogelijk gemaakt. Zwangere vrouwen in meerdere regio’s hebben nu de mogelijkheid gekregen om door de verloskundige of gynaecoloog doorverwezen te worden.

Die doorverwijzing wordt, op basis van de eerste resultaten, positief ervaren. Weiland: ‘Sommige vrouwen waren bang voor een oordeel, maar geven aan dat ze zich begrepen voelen door de coaches. Ze hebben het gevoel dat de coaches echt naast hen staan. Het is een gezamenlijk proces.’

Daarnaast gaven sommige verloskundigen en gynaecologen aan dat ze graag scholing wilde in motiverende gespreksvoering om rokende zwangere vrouwen te motiveren om te stoppen. Aan deze verloskundigen en gynaecologen wordt de training Rookvrije Start aangeboden.

Onderzoek: alcoholgebruik rond de zwangerschap neemt nauwelijks af