Dit zijn typische Brabantse uitspraken: weet jij wat ermee wordt bedoeld?

Brabant staat bekend om…? Juist, gezelligheid. Maar ook de Brabantse uitspraken verdienen wat aandacht. Want dat Brabants is toch wel een taaltje op zich. Columnist Lia kwam hier ook achter.

Column: Brabantse uitspraken

Jaren geleden sprak ik met mijn schoonbroer over dialecten. Hij zei: ‘Wij Limburgers weten dat we in een dialect spreken en ‘jullie Brabanders’ denken dat jullie Nederlands praten, terwijl het eigenlijk dialect of gewoon slecht Nederlands is’.

Destijds was ik overtuigd van zijn ongelijk, aangezien ik tot mijn zestiende uitsluitend in het dialect sprak en nog precies wist hoe moeilijk het was om met een Brabantse vocabulaire in Nijmegen te gaan studeren. Echter, na bijna elf jaar buiten Brabant te wonen, weet ik dat Brabantse zinnen soms een beetje raar zijn. Maar dat zal ik natuurlijk nooit hardop toegeven aan mijn schoonbroer. Neem de volgende zinnen:

Ik ben aangereden

Een zin die in het begin van mijn relatie nogal wat stof deed opwaaien. Onderweg naar één van onze eerste dates had ik – met mijn hoofd in de wolken – mijn auto total loss gereden. De keren daarna wanneer ik haar onderweg opbelde en zei dat ik zojuist was aangereden (de Brabantse versie van vertrokken) hoorde ik weer een beetje paniek in haar stem. Inmiddels heeft ze zich erbij neergelegd geloof ik.

Ik ben afgewerkt

Deze zin wordt vaak in datzelfde telefoongesprek gebruikt. Zo Brabants als ik ben, heb ik lang niet begrepen waarom dit zo’n rare zin is. Het is logisch dat ik naar huis kom als mijn werk af is, dan ben ik afgewerkt in plaats van klaar met werken. Is ook veel efficiënter, zo’n korte zin. Ondanks dat we in Brabant ‘afwerken’ ook gebruiken als we het over ‘de meisjes van plezier’ hebben, heb ik die link lang niet kunnen leggen.

Ik schud het drinken in

Volgens mij was deze zin de boosdoener van het gesprek met mijn schoonbroer. Visueel ingesteld als ik ben, moet ik iedere keer weer lachen als ik mezelf voorstel hoe dit er heel letterlijk uit ziet. Wat een rotzooi!

Ons mam

Een uitdrukking die ik in ere wil houden. Waarschijnlijk hebben onze drie musketiers daarom gekozen mij steevast zo te noemen, ook al zijn ze echte Limburgers. Ik vind het nog steeds raar als ‘onze’ zus praat over ‘mijn moeder’. Ik merk dan zelfs boosheid: ‘HALLO! Ons mam is ook van onze broer en van mij hoor!’

Keileuk, Keigezellig

Het is in Brabant niet zomaar leuk of gezellig maar ‘kei’. Ik weet niet precies of de toevoeging van een steensoort het nou echt beter maakt. Het blijft, voor mij, beter dan het Limburgse ‘ramleuk of ramgezellig’.

Ik zit langs jou!

Waar sommige niet-Brabanders moeite lijken te hebben met de begrippen kennen en kunnen, loopt de Brabander vast als hij naast een huis loopt in plaats van er langs. Langs en naast zijn voor Brabanders synoniem aan elkaar.

Dat zoek ik nie(t)

‘Hoe bedoel je? Ik vroeg toch of je het huis wilde poetsen?’ ‘Ja’, zeg ik dan, ‘maar dat zoek ik echt niet, dat doe ik morgen wel’. Een Brabander weet meteen dat ik er geen zin in heb.

Ocherm!

Een uitdrukking van oprechte medeleven, die blijkbaar buiten Brabant als sarcastisch en wat overdreven ervaren wordt.

Ik zat onder voetballen

Het is eigenlijk net zo gek als op voetballen zitten vind ik. En als ik dat deed (op een voetbal zitten), riep mijn broer altijd geïrriteerd: ‘Zo wordt het een ei!’. Dus ik had ook wel een reden voor deze geheel logische Brabantse uitspraak. Misschien moeten we gewoon zeggen dat we ‘lid zijn van een voetbalclub’.

Ik doe dat dalijk wel

Het uitstelgedrag van een Brabander wordt uitgedrukt in iets ‘dalijk’ of ‘drek’ doen in plaats van op een later moment, wederom een hele efficiënte keuze als je het mij vraagt.

Als echte Brabander, ben ik dus van weinig woorden, ietwat vreemde uitdrukkingen wellicht, maar wel efficiënt. Na elf jaar Limburg heb ik hier de efficiënte uitdrukkingen ook overgenomen:

• Zo zeg ik ‘da’s sjiek’ als ik iets heel mooi vind
• ‘Enne’ als gespreksopener of als vervanging van ‘hoe gaat het?’, daar ben ik na die elf jaar nog steeds niet uit
• ‘Ik kijk wel’ als we nog niet weten of we iets gaan doen
• En tot mijn grote spijt hoor ik mezelf steeds vaker ‘hoihoi’ zeggen als ik ergens wegga in plaats van mijn geliefde ‘houdoe!’…

Lees ook:

• Weet je deze Groningse uitspraken ook te ontrafelen?
• Dit zijn de leukste typisch Rotterdamse uitspraken!