Asherman: zonder dat ze het weten, kunnen vrouwen hieraan lijden

Een onbekend, maar ingrijpend probleem bij vrouwen: de ziekte van Asherman. Zonder dat ze het weten, kunnen vrouwen aan deze aandoening lijden – met als gevolg een kleinere kans op zwangerschap én verhoogde kans op miskramen.

Uitblijven van menstruatie

Het gebeurt bij veel vrouwen: na een bevalling of een miskraam komt hun menstruatie niet meteen weer (goed) op gang. Ze worden niet of nauwelijks ongesteld of hebben (veel) minder bloedverlies dan daarvoor. Als ze dit aan hun gynaecoloog of huisarts voorleggen, zegt deze vaak dat dat normaal is, en hij of zij geeft het advies het ‘nog even aan te kijken’.

In sommige gevallen komt de menstruatie alsnog op gang, maar in andere gevallen blijkt er wel degelijk een duidelijk aanwijsbaar probleem te zijn: de ziekte van Asherman. Het aantal geregistreerde patiënten per jaar komt uit op 500.

Moeilijk zwanger raken

Asherman is een van de meest onbekende ziektes, terwijl het relatief vaak voorkomt en ingrijpende gevolgen kan hebben voor vrouwen met een kinderwens. Vrouwen met de ziekte van Asherman ondervinden zeer veel hinder om zwanger te worden én te blijven.

Wat is de ziekte van Asherman precies en hoe ontstaat het?

Miriam Hanstede, gynaecologe in het Spaarne Gasthuis in Hoofddorp/Haarlem kan dit haarfijn uitleggen: ‘De ziekte van Asherman is een aandoening van de baarmoederholte, waarbij verklevingen in de baarmoeder ontstaan als gevolg van beschadiging van het baarmoederslijmvlies.

Deze beschadiging treedt vaak op door een ingreep als een curettage na een miskraam of bevalling. Wanneer er verklevingen ontstaan komt de menstruatie niet op gang, of is het bloedverlies veel minder dan voorheen. De behandeling bestaat uit het operatief weghalen van de verklevingen.’

Waarom kennen zo weinig vrouwen de ziekte van Asherman?

‘Na een bevalling hebben vrouwen er doorgaans weinig oog voor – ze zijn druk met de baby, en de menstruatie blijft vaak sowieso na de bevalling eerst uit als je borstvoeding geeft . Maar ook na een miskraam curettage zijn er vaak doktoren die zeggen: ‘wacht nog maar even, kijk het nog even aan’.‘

Het Spaarne Gasthuis geldt als hét expertisecentrum in Nederland, waar naast behandelingen van vrouwen met Asherman ook volop wetenschappelijk onderzoek naar de aandoening wordt uitgevoerd. En dat is hard nodig, want er bestaan nog altijd meer vragen over de ziekte dan dat er antwoorden zijn.

Dit wil jij weten over Asherman

Toch kunnen we een aantal zaken noemen die we wél weten over Asherman, en waarvan het zeer belangrijk is dat alle vrouwen die een miskraam of zwangerschap achter de rug hebben, maar moeite ervaren om een volgende keer zwanger te worden, ze weten. En eigenlijk alle andere vrouwen ook.

1. Van elke 100.000 zwangere vrouwen krijgen er 350 een ernstige vorm van verklevingen die operatie behoeftig zijn.
De ziekte komt voor bij vrouwen in de vruchtbare levensfase – tussen twintig en 45 jaar, en openbaart zich eigenlijk altijd na een eerste zwangerschap – ongeacht of deze in een bevalling of in een miskraam eindigt. Als je er gevoelig voor bent, krijg je het meteen de eerste keer.

2. De enige manier om de verklevingen te zien, is via een hysteroscopie waarbij met een camera in de baarmoeder wordt gekeken.
Dat is echt de enige manier, de verklevingen zijn niet goed te zien op een echo, waterecho of MRI. Een hysteroscopie kan poliklinisch gebeuren.

3. Het wegblijven of sterk verminderen van de menstruatie na een zwangerschapsgerelateerde ingreep – meestal curettage na een zwangerschap of miskraam – is het belangrijkste symptoom.
Als je voor de miskraam een normale, regelmatige menstruatie had, komt de eerste menstruatie na de miskraam meestal 6-10 weken erna weer op gang. Na een bevalling is dit alleen het geval als er geen borstvoeding gegeven wordt; tijdens borstvoeding blijft menstruatie vaak uit. Als er na tien weken nog steeds geen menstruatie is, kan deze met medicijnen opgewekt worden. Wanneer er dan nog steeds geen sprake is van bloedverlies, moet vervolgonderzoek gedaan worden om verklevingen te zien, dan wel uit te sluiten.

4. De meest voorkomende oorzaak is een curettage
Een curettage vindt doorgaans plaats naar aanleiding van een miskraam, of na een bevalling, wanneer een stukje moederkoek tijdens de bevalling is achtergebleven in de baarmoeder. Het syndroom kan bovendien ook ontstaan na een hele ernstige infectie na de bevalling (endometritis, ook wel ‘kraamvrouwenkoorts’ genoemd).

5. Na behandeling geneest 95% van de vrouwen
Genezing betekent dat alle verklevingen weg zijn en  dat de vorm van de baarmoederholte in originele staat hersteld is en het menstruatiepatroon weer is als voorheen.

6. De verklevingen kunnen terugkomen
Na de ingreep komen de vrouwen na acht weken terug in het Asherman Expertise Centrum voor een controle-hysteroscopie. Dan volgt een spannende periode, want het spontaan terugkeren van verklevingen gebeurt in 30-50 procent van de gevallen. Dit zijn verklevingen die  zonder dat daarvoor iets in de baarmoeder hoeft te ‘gebeuren’ (nieuwe zwangerschap of operatie, bijvoorbeeld).

7. De verklevingen belemmeren een zwangerschap op verschillende manieren
Als er een volledige afsluiting is van de ingang van de baarmoederholte belemmerd dit de zaadcellen om de baarmoederholte binnen te komen. Daarbij zorgen de verklevingen ervoor dat de vorm van de baarmoeder verandert en dat het baarmoederslijmvlies heel erg dun wordt gehouden, wat het voor een embryo lastig maakt zich erin te nestelen.

8. Met verklevingen kun je soms wel zwanger worden, maar het risico op een miskraam is aanzienlijk groter
Ook wanneer een gedeelte van de baarmoederholte verkleefd is, kunnen alsnog zaadcellen zich een weg weten te banen en tot een zwangerschap leiden.  Echter eindigt deze zwangerschap helaas vaak in een miskraam.

9. Is het de ziekte die de miskraam veroorzaakt of andersom?
Dat is op dit moment nog een van dé vragen: het is nog niet duidelijk of het verhoogde risico op miskramen door Asherman komt, of dat (herhaalde) miskramen en curettages juist Asherman in de hand werken: een traditionele kip versus het ei-kwestie.

10. De ziekte heeft geen effect op je hormoonhuishouding
Daarover bestaat nogal eens onduidelijkheid, maar de ziekte van Asherman heeft daar dus geen effect op, je hebt ook een normale eisprong. Het bijzondere is bij deze ziekte dat  het baarmoederslijmvlies ongevoelig gemaakt wordt voor hormonen die normaal gesproken je baarmoederslijmvlies opbouwen en afstoten. Hierdoor treedt er dus geen of heel weinig bloedverlies meer op.

11. Wat is het verschil tussen Asherman, PCOS en endometriose?
Bij PCOS (polycysteus ovarium syndroom) zijn er geen verklevingen in de baarmoederholte, maar is er sprake van een ovulatieprobleem. Bij endometriose kunnen er verklevingen ontstaan maar alleen buiten de baarmoederholte. Afhankelijk van de ernst van de endometriose, zijn PCO en endometriose met medicijnen te behandelen en zijn kansen op een zwangerschap relatief goed. Zonder operatieve behandeling is de kans op een doorgaande zwangerschap bij de ziekte van Asherman zeer klein.

12. Waarom wordt Asherman regelmatig niet her- en erkend?
Dat heeft deels te maken met de gevoeligheid: het zou het idee kunnen geven dat een gynaecoloog tijdens de curettage een ‘fout’ gemaakt heeft. Dat is niet zozeer een verwijt, maar meer een dringend advies aan gynaecologen: ‘denk ook aan Asherman’.

13. Plus: de media helpen niet echt mee
Daarnaast is er in media ook heel weinig aandacht voor Asherman, in tegenstelling tot PCOS en endometriose, waaraan veel aandacht besteed wordt en waarvoor patiëntenverenigingen bestaan. Daardoor is het lastig voor vrouwen om er informatie over te vinden.

14. Als je geen kinderwens hebt, maar wel verklevingen, dan hoef je er in principe niets tegen te doen
Als je niet (meer) zwanger wil worden en nergens last van hebt, dan hoef je de verklevingen niet te laten verwijderen. Eigenlijk heeft het in dat geval vooral voordelen, omdat de verklevingen ervoor zorgen dat je menstruatie minder wordt, waar andere vrouwen tussen hun 40ste en 50ste juist last hebben van hevige menstruatie. Een klein percentage vrouwen heeft door de verklevingen last van chronische buikpijn – dan is het zeker verstandig de verklevingen weg te halen.