Democratisch onderwijs: een school zonder boeken en toetsen – kan dat wel?

Democratisch onderwijs is een vernieuwende onderwijsvorm die op veel punten totaal anders is dan het huidige traditionele onderwijs. Wat is democratisch onderwijs precies en voor wie is het geschikt? Wij hebben alle informatie voor je op een rij gezet.

Ineens duikt het woord overal op: democratisch onderwijs. Zo af en toe komt het in opspraak, maar toch is er steeds meer vraag naar deze nieuwe vorm van onderwijs. Wat is het precies en waarmee onderscheiden democratische scholen zich van traditionele scholen?

Het ontstaan: van Iederwijs-scholen naar democratische scholen

Onderwijs is altijd in beweging, en dat zien we elke keer terug in nieuwe onderwijsprojecten die ontstaan uit onvrede over het huidige systeem. In 2002 ontstonden de zogenoemde Iederwijs-scholen. De basis van deze scholen lag bij het nemen van sociocratische beslissingen, mediëren en geweldloze communicatievormen. Dit onderwijssysteem sloeg aan.

Binnen no time werden er nieuwe Iederwijs-scholen opgericht. Kort na het begin veranderde de overheid de leerplichtwet wat het moeilijk maakte voor deze scholen om door te gaan. Uiteindelijk sloten alle Iederwijs-scholen hun deuren of gingen ze verder onder een andere naam.

De basisprincipes van democratisch onderwijs

De democratische scholen kwamen vaak voort uit de oude Iederwijs-scholen. De democratische scholen kenmerken zich door het werken met beslissingsmodellen. Kinderen hebben stemrecht. Ze beslissen over hun eigen leren en hun omgeving.

Er ‘moet’ niets, alles mag. De pedagogische visie kan per democratische school verschillen. De meeste democratische scholen zijn particuliere scholen. Ouders betalen dus schoolgeld.

LEES OOK: Dit zijn de verschillende soorten basisonderwijs

Zelfvertrouwen en communicatie

Het idee achter democratisch onderwijs is de kinderen van vandaag voorbereiden op de nieuwe maatschappij van de toekomst. Eén van de redenen achter het onderwijs is dat 80 procent van de leerlingen die nu worden onderwezen, banen zullen hebben die nu nog niet bestaan. Er is dus behoefte aan een andere manier van onderwijs, die kinderen hier beter op kan voorbereiden.

In de maatschappij van de toekomst is communiceren, samenwerken en weten hoe je kennis kunt vergaren en gebruiken, belangrijk. De maatschappij vernieuwt steeds sneller en om zelf te kunnen innoveren moet je in jezelf geloven en overtuigd zijn van je eigen kunnen. Dit zijn pijlers van het democratisch onderwijs.

De grootste verschillen met traditioneel onderwijs

Voldoen democratische scholen aan de eisen van de leerplicht?

Soms komt het democratisch onderwijs in opspraak. Politici noemden dit soort onderwijs in het verleden een veredelde speeltuin en sommigen meenden zelfs dat het geen school is in de zin van de leerplichtwet. Hebben ze gelijk?

Hoewel er vanuit verschillende hoeken stevige kritiek is op het onderwijs, is er tot dusver geen reden voor zorgen. Democratische scholen worden vaker gecontroleerd door de onderwijsinspectie, en tot nu toe voldoen de scholen aan de eisen van de inspectie.

Een paar belangrijke dingen waar de onderwijsinspectie op let is dat de school grondslag legt voor aansluitend onderwijs en dat er bevoegde leraren zijn.

LEES OOK: Thuisonderwijs in Nederland: dit moet je erover weten

Het moet passen bij het kind

Democratisch onderwijs is niet voor iedereen weggelegd. Het moet echt bij het kind passen. Kinderen die moeite hebben met discipline, of onvoldoende gemotiveerd zijn, kunnen het moeilijk vinden om mee te komen op het democratisch onderwijs.