Thuisonderwijs in Nederland: dit moet je erover weten

In Amerika is het de normaalste zaak van de wereld, maar in Nederland komt het bijna niet voor: thuisonderwijs. Hierbij gaat je kind niet naar een reguliere school, maar besluit je als ouder om je kind zelf te onderwijzen.

Wat zijn hiervoor de regels in Nederland, en hoe ziet thuisonderwijs eruit? Nu het nieuwe schooljaar is begonnen, gingen wij op onderzoek uit.

Thuisonderwijs in Nederland

In principe is thuisonderwijs in Nederland verboden. Het is in de wet opgenomen dat alle kinderen die leerplichtig zijn -dus vanaf 5 jaar- naar school moeten. Toch zijn er in Nederland zo’n 800 kinderen die thuis onderwezen worden.

Ouders die besluiten om hun kind(eren) in Nederland te voorzien van thuisonderwijs, beroepen zich meestal op twee artikelen in de Leerplichtwet uit 1969. Want hoewel thuisonderwijs in Nederland verboden is, zijn er twee uitzonderingen vastgesteld:

Artikel 5 sub A

Dit artikel geeft vrijstelling van de leerplicht als het kind psychisch of lichamelijk niet in staat is om mee te draaien op een reguliere school. Vroeger kwam het vaak voor dat bijvoorbeeld dove of blinde kinderen geen regulier onderwijs konden volgen, maar hier ook geen gespecialiseerde scholen voor bestonden. Tegenwoordig is dit gelukkig wel zo.

Ook komt het soms voor dat kinderen ernstig ziek zijn, waardoor ze geen regulier onderwijs kunnen volgen. Ook in deze situatie kunnen ouders besluiten het kind zelf te onderwijzen, maar dan moet hier dus wel een vrijstelling voor aangevraagd worden.

Artikel 5 sub B

Dit artikel houdt van oudsher in dat ouders zich kunnen beroepen op vrijstelling van de leerplicht als er geen school van ‘hun levensbeschouwelijke richting’ in de buurt is. Dit wordt ook wel ‘richtingsbezwaar’ genoemd.

Ouders die zelf op een bepaalde manier leven of hun kinderen vanuit een bepaalde visie of religie opvoeden, kunnen vrijstelling aanvragen via dit artikel. Veel ouders die hun kind thuis willen onderwijzen, beroepen zich op dit artikel.

Dit hoeven lang niet altijd radicale ouders te zijn met extreme opvattingen over het leven of religie. Thuisonderwijs is ook van toepassing op bijvoorbeeld constant rondreizende gezinnen. Ook zijn er steeds meer ouders die zich niet (meer) kunnen vinden in de bestaande onderwijssystemen van Nederland.

Een moeder gaf een interview in Trouw, waarin zij het onderwijs van hun kinderen op een reguliere school beschrijft als ‘Pruisisch,’ militair en onvrij. Zij koos er daarom voor om haar kinderen thuis te onderwijzen.
Het hele interview lees je hier.

Thuisonderwijs in de praktijk

De beslissing om kinderen thuis te gaan onderwijzen is er eentje waarover goed nagedacht moet worden. Het vraagt enorm veel van de ouders zelf. Zo moeten zij ongeveer 6 uur per dag in staat zijn om hun kinderen te onderwijzen, en deze lessen goed voor te bereiden. Sommige ouders halen hiervoor een lesbevoegdheid, maar dit is niet altijd het geval.

Naarmate kinderen ouder worden, zal de lesstof steeds lastiger worden. Het is belangrijk dat ouders zichzelf ook blijven ontwikkelen, en tijdig extra hulp inschakelen voor lessen die zij zelf niet kunnen geven. Denk aan sport en muziek.

Sociale ontwikkeling

Tegenstanders van thuisonderwijs uiten vaak hun zorgen rondom de sociale ontwikkeling van hun kind. School is bij uitstek een plek waar kinderen vriendschappen smeden en zich sociaal ontwikkelen.
Voorstanders van thuisonderwijs zijn echter van mening dat hun kinderen genoeg sociale contacten opdoen via sportverenigingen en muzieklessen, waar er wél groepsonderwijs wordt gegeven.

Weer andere ouders hebben contact gelegd met andere ouders die hun kinderen ook thuis onderwijzen, en verdelen de lessen. Is de ene ouder goed in wiskunde? En de ander juist in taal? Dan worden deze ouders verantwoordelijk voor de specifieke lessen. Hierdoor is er toch sprake van klassenvorming in het klein.

Ben je een groot voorstander van thuisonderwijs? Dan is het zaak dat je hier toestemming voor krijgt. Dit is niet altijd gemakkelijk. Toch je kinderen thuisonderwijs geven? Dan lijkt verhuizen naar België, Amerika, Denemarken, Oostenrijk of Ierland de snelste oplossing.

Lees ook:

• Algemeen bijzonder onderwijs: welke basisscholen zijn er?
• Traditioneel onderwijs maakt steeds meer plaats voor Unitonderwijs