Vervangkinderen, vullen ze de leegte van hun overleden broer of zus op?

‘Elviskinderen’, ook wel ‘vervangkinderen’ genoemd, zijn kinderen die na het overlijden van hun broer of zus zijn geboren. Het vervangkind zou de leegte moeten opvullen die ouders voelen na het grote verlies.

Psychologen Albert en Barbara Cain bedachten de term vervangkinderen in 1964. Sinds twee jaar wordt de term Elviskinderen in Nederland gebruikt. Dit is bedacht door sociaal pedagoog Ard Nieuwenbroek, en vernoemd naar Elvis Presley. Zijn oudere tweelingbroer overleed tijdens de geboorte.

Plaats innemen

Vervangkinderen worden geboren (of geadopteerd) om de plaats in te nemen van een overleden kind. Het kan ook een ouder kind zijn die de rol van een overleden broer of zus overneemt. Dit gebeurt vaak uit schuldgevoel of vanwege ouderlijke druk.

De ouders van vervangkinderen rouwen nog om het overleden kind en kunnen moeilijk verdergaan met hun leven. Het vervangkind kan dan de leegte opvullen.

De ouders zijn vaak emotioneel onbeschikbaar en dit heeft gevolgen voor het nieuwe kind. Het kind kan moeite hebben met het ontwikkelen van zijn of haar identiteit, omdat het gevoel kan ontstaan dat hij of zij in de schaduw leeft van het vorige kind.

Soorten vervangkinderen

Volgens de artsen Robert Krell en Leslie Rabkin zijn er drie soorten vervangkinderen. Het kind dat leeft in een gezin met veel schuldgevoelens waarover wordt gezwegen, ook wel het gekwelde kind genoemd. Het gebonden kind, waar de ouders overbezorgd zijn omdat ze bang zijn dit kind ook kwijt te raken. En het kind dat als reïncarnatie wordt gezien van de overleden broer of zus, het herrezen kind.

Een deel van de ouder sterft

Het verliezen van een kind is een traumatische ervaring voor ouders en één van de grootste verliezen die een mens kan meemaken. Het verdriet is intens en kan lang duren. Ouders zijn de overlevenden en dat is erg zwaar.

Ouders zien zichzelf in hun kinderen, en als het kind sterft, is het alsof een deel van de ouder ook sterft. Daarnaast verliezen ze de ouderlijke rol, wat bijdraagt aan hun identiteit en vaak betekenis of een doel aan het leven van een ouder geeft. Het verandert daarnaast de gehele familieopstelling en het familieverhaal.

Rouwen

Rouwen is essentieel in deze periode. Dit ziet er voor iedereen anders uit, desalniettemin is helen belangrijk voor het proces om door te kunnen gaan in het leven.

Vaak, vooral wanneer het overlijden tijdens of kort na de geboorte plaatsvindt, willen ouders graag een tweede kind krijgen om weer ouders te kunnen zijn en willen ze aan de verwachtingen van de vorige zwangerschap voldoen. Wanneer het kind op een latere leeftijd sterft, kunnen ouders de verwachtingen van het overleden kind willen waarmaken.

Ruimte voor een nieuw kind

Niet ieder kind dat geboren wordt na het overlijden van een broer of zus is een vervangkind. Wanneer de ouders hebben gerouwd en het verlies hebben verwerkt, is er ruimte voor het nieuwe kind en vervangt hij of zij niet de overledene.

3 verschillende soorten angst en hoe je ermee om moet gaan