Zo bevalt bevallen in Zweden: ‘Vijf dagen per week naar de opvang, kost 150 euro’

In Nederland heb je recht op zestien weken zwangerschaps- en bevallingsverlof. Dat leek lang, vond redacteur Lise, totdat ze na haar bevalling weer aan het werk moest. Daarom vraagt ze zich af hoe het in andere landen is geregeld en hoe daar de vrouwen hun verlof ervaren. Deze week spreekt ze met Diana, die woont en werkt in Zweden.

Bevallen in Zweden

Bijna acht jaar geleden is Diana samen met haar partner naar Göteborg in Zweden verhuisd om te gaan werken op het hoofdkantoor bij een Zweedse autofabrikant. Inmiddels heeft Diana zoontje Max van twee jaar en is ze zwanger van haar tweede kindje.

“We hebben het hier in Zweden enorm naar onze zin. Mijn partner en ik hebben allebei een leuke baan, wonen hier fijn en voelen ons hier thuis. Familie en vrienden uit Nederland weten hun weg hierheen goed te vinden en we zijn ook nog vaak genoeg in het mooie Zuid-Limburg te vinden. Onze kinderwens was er altijd al en om daarvoor terug te keren naar Nederland is niet eens in ons opgekomen. Het zou stom zijn om Zweden voor Nederland in te ruilen als je kijkt naar hoe het hier is geregeld wat betreft verlof. Dat is in mijn ogen in Zweden veel beter geregeld.

De zwangerschap

In Zweden heb je geen particuliere verloskundigenpraktijken, die zijn allemaal centraal geregeld door de overheid. Je bent dus wel vrij om te kiezen naar welke praktijk je wil gaan, maar behalve locatie verschilt de ene praktijk niet veel van de andere. In het centrale systeem is het zo geregeld dat je de vroege echo standaard bij twaalf weken krijgt, ook als je bijvoorbeeld in de zesde week al weet dat je zwanger bent. Wil je niet zo lang wachten, dan zijn er privéklinieken waar je terecht kunt voor een echo, maar ook bijvoorbeeld voor de NIPT. Na de vroege echo volgt de tweede echo bij 19 weken. Die echo’s doe je allemaal in het ziekenhuis, dus de kans is groot dat je iedere keer een nieuwe verloskundige ontmoet. Pas bij 30 weken kom je regelmatig op controle bij de lokale verloskundigenpraktijk.

De bevalling

Ook de bevalling doe je niet met je verloskundige van de verloskundigenpraktijk. Wie mijn bevalling deed, wist ik van tevoren niet. Wanneer je als verloskundige in Zweden niet in het ziekenhuis werkt, doe je dus geen echo’s of bevallingen. Dat vind ik een beetje gek. Bevallen moet overigens in het ziekenhuis, want thuisbevallingen zijn niet de norm in Zweden. Sterker nog, een thuisbevalling valt buiten je verzekeringspakket en is op dit moment vrij prijzig, zo’n 5.000 euro. Dat is dus lang niet voor iedereen mogelijk. Dat de keuze tussen een ziekenhuis- en een thuisbevalling voor iedereen beschikbaar moet zijn, komt overigens steeds meer ter discussie te staan hier in Zweden.

Deze 4 tips maken de terugkeer op je werk na het bevallingsverlof makkelijker

Het verlof

Ons verlof is een grote eye opener geweest. Niet eens omdat het in Zweden klaarblijkelijk zo goed is geregeld. Meer omdat het in Nederland dus niet goed is geregeld. Dat besefte ik me pas toen Max drie maanden oud was. Ik kon me niet inbeelden dat hij in Nederland dan al naar het kinderdagverblijf had moeten gaan. Ik kon het me gewoon écht niet voorstellen. Voor Max niet, maar ook voor mijzelf niet. Na drie maanden was ik echt nog niet fysiek en mentaal fit genoeg om weer aan het werk te gaan.

Dat brengt me bij nog iets dat ik me dermate heb gerealiseerd: dankzij mijn lange verlof ondervond ik geen stress qua gebroken nachten. Je hebt alle tijd om met je baby mee te slapen – al wordt dat bij een tweede baby anders -, omdat je daar ook de tijd voor krijgt. Ik heb me meerdere keren afgevraagd wat je als werkgever hebt aan een werknemer die moe en gestrest is en gebukt gaat onder de werkdruk. Waarom die haast? Uiteindelijk ben ik tien maanden met verlof geweest. Dat voelde goed op alle vlakken: ik had er zin in, voelde me fit en mijn partner kon vanaf dat moment thuis blijven bij Max.

Nog een opvallend verschil met Nederland: toen ik weer aan het werk ging, startte het ouderschapsverlof van mijn vriend voor vijf maanden. Dat was voor mijn vriend fijn, maar ook voor mij. Want ik wist bij wie ik Max achterliet, waardoor ik me goed kon focussen op mijn verantwoordelijke baan en daarnaast ook een aanwezige en gelukkige moeder en partner kon zijn. Dat is geen makkelijke combinatie in de eerste jaren als ouders. Het draagt ook bij aan de gelijkwaardigheid tussen de vader en de moeder. Mijn partner weet nu net zo goed als ik wat hij allemaal moet inpakken als hij met Max de deur uitgaat, om maar een voorbeeld te noemen.

Kraamzorg

Terwijl kraamhulp in Nederland een standaard onderdeel van de verzekering en nazorg is, bestaat dit fenomeen in Zweden niet. Eigenlijk krijg je die kraamhulp in het ziekenhuis. Het is namelijk niet zo dat je na je bevalling meteen naar huis gaat, ook al is alles in orde. Het is vrij normaal dat je nog een paar nachten blijft om gebruik te maken van de hulp die er is. Met Max zijn we drie nachten in het ziekenhuis gebleven. Je kunt die afdeling volgens mij het best vergelijken met een geboortehotel in Nederlandse ziekenhuizen. Ik denk dat de tien dagen verlof van de partner er ook is om het gebrek aan kraamhulp te compenseren.

Nu met een tweede kindje op komst merk ik dat ik meer nadenk over die nazorg in het ziekenhuis. Wat moet ik nog drie nachten in een ziekenhuis als alles in orde is en we thuis samen met Max kunnen zijn? Van de andere kant: als je meteen naar huis gaat, heb je geen hulp bij de hand. Wat als er iets gebeurt? Dat is een keuze die ik nu nog moet maken.

Borstvoeding

Omdat het Zweedse systeem zo open en flexibel is, is het ook makkelijk om voor langere tijd borstvoeding te geven. Toen ik weer aan het werk ging na tien maanden kreeg ik alle ruimte, tijd, acceptatie en begrip voor borstvoeding en kolven.

Kinderdagverblijf

De hele discussie over Nederland als parttime paradijs vind ik best ironisch om te volgen. De kosten van de opvang spelen namelijk mee in je beslissing. De kinderopvang heeft hier maar een prijs en dat is 150 euro per maand. Voor mensen die minder verdienen, is dat tarief lager. Die 150 euro is het maximale bedrag dat je moet betalen. Als jij, zoals in Nederland, een fortuin betaalt om je kind naar de opvang te laten gaan, dan snap ik wel dat je misschien minder gaat werken. Maar ik zou het ook lastig vinden het effect hiervan op mijn carrière en financiële onafhankelijkeheid te accepteren.

Max gaat vijf dagen per week naar de opvang, van negen tot vier uur. Hij zou in principe van zeven uur ‘s ochtends tot zeven uur ‘s avonds naar de opvang kunnen, maar wij halen hem iedere dag rond vier uur op. Dat doen de veruit de meeste ouders, tenzij je natuurlijk met vaste diensten werkt. En wij passen om de beurt onze werk- start- en eindtijd hier op aan. Het werk dat daarna nog gedaan moet worden, komt dan ‘s avonds wel weer. Het is helemaal geaccepteerd dat je werk of vergaderingen moet verlaten met de boodschap dat je je kind gaat ophalen. In onze kinderloze jaren vonden we dat als Nederlanders hier vrij vreemd, maar nu waarderen we dit stukje cultuur des te meer en doen we lekker mee.

Mede hierdoor vind ik, zo ervaar ik het, dat de Zweden door die flexibiliteit en aanmoediging in combinatie met een full-time baan hun balans tussen werk en privé iets beter op orde hebben. Part-time werken bestaat hier niet zoals in Nederland. Nog een reden dat ik dit zo ervaar is dat kinderen pas na hun eerste verjaardag na de opvang mogen. Tot hun eerste verjaardag moet een van de ouders thuis zijn, wat ook bijdraagt aan de hechting tussen ouder en kind. Bij een tweede kind mogen de oudere kinderen ook maar minimaal naar de opvang, zodat dit systeem houdbaar blijft.

Vrije dagen

Ik heb nog veertig dagen over van mijn ouderschapsverlof. Veel Nederlandse vriendinnen sturen aan op een dagje verwennerij voor mezelf, maar dat is niet de bedoeling. Je kunt geen dagen opmaken terwijl je kind naar de crèche is. Als jij niet werkt, dan is je kind bij jou, dat is het motto van de Zweden.”

Ben of ken jij een Nederlandse moeder die woont en werkt in het buitenland en daar ook zwangerschapslof heeft ervaren? Stuur dan een mail naar [email protected].

Zo bevalt bevallen in Noorwegen: ‘De moeder blijft hier acht tot tien maanden thuis’